قطعاتی که با استفاده از انواع پلیمرهای لاستیکی تولید می‌شوند کاربردهای بسیار زیادی در تجهیزات و تولیدات صنایع مختلف دارند. بسپارهای لاستیکی با تکنیک ها و روش های مختلفی برای تولید انواع قطعات پلیمری مورد کاربرد قرار می‌گیرند. روش هایی مانند قالب گیری تزریقی یا فشاری، انتقال قالب، اکستروژن و اتصال لاستیک به فلز، از جمله راه هایی هستند که برای استفاده از الاستومرهای لاستیکی در ساخت قطعات بکارگیری می‌شوند.
هر یک از بسپارهای لاستیکی دارای خواص و ویژگی های منحصر به فردیست که شرایط را برای استفاده از آن در شرایط محیطی مختلف فراهم می‌آورد. صنعتگران به منظور کسب ویژگی های متنوع در قطعات پلیمری اقدام به ترکیب این مواد با یکدیگر کرده و هر بار فرمول جدیدی را برای رسیدن به یک ویژگی خاص به دست می‌آورند. نوع و میزان هر یک از افزودنی ها به ترکیبات پلیمری مختلف موجب ایجاد ویژگی های جدید در آن خواهد شد. در ادامه این محتوا قصد داریم به معرفی مهمترین ترکیبات لاستیکی که در صنایع مختلف مورد استفاده واقع می‌شوند بپردازیم.
لاستیک های پر مصرف
تولیدکنندگان قطعات پلیمری با توجه به ویژگی هایی که از محصول نهایی خود انتظار دارند، از ترکیب خاصی برای تولید استفاده می‌کنند. موارد زیر مهمترین مشخصات در یک ترکیب لاستیکی می‌باشند.
- شتاب در سرعت پخت
- نرمی و انعطاف
- مقاومت در برابر دما و حرارت
- میزان چگالی و وزن
- خاصیت ارتجاعی
هر یک از پلیمرهای لاستیکی دارای خواصی است که به فراخور نیاز در یک ترکیب مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته این ترکیبات عموما به تنهایی برای تولید انواع قطعات لاستیکی بکارگیری می‌شوند. در ادامه ویژگی برخی از ترکیبات پلیمری پرکاربرد در ساخت مقاطع لاستیکی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
لاستیک ضدروغن NBR
از جمله پرکاربرد ترین و متداول ترین ترکیبات پلیمری برای ساخت انواع قطعات لاستیکی در صنایع مختلف می‌توان به نیتریل بوتادین و یا همان لاستیک NBR اشاره کرد. این پلیمر خاصیت ضد روغن داشته و به همین دلیل با این نام در بازار شناخته می‌شود. این لاستیک در ساخت انواع کاسه نمد، کوپلینگ و دیگر قطعات لاستیکی کاربرد دارد.
لاستیک نیتریل بوتادین در بازه دمایی منفی 30 تا 100 درجه سانتیگراد عملکرد بسیار خوبی از خود نشان خواهد داد. مناسب برای کار با انواع سوخت های فسیلی از جمله بنزین است و برای کار در مجاورت پروپان، بوتان و انواع الکل گزینه خوبی است. از نقاط ضعف آن می‌توان به آسیب پذیر بودن در برابر اسیدهای غلیظ، هیدروکربن های کلردار و استرها اشاره نمود.
لاستیک SBR
از ترکیبات لاستیکی که در صنایع مختلف خصوصا خودروسازی کاربرد فراوانی دارد، می‌توان به استراین بوتادین یا همان لاستیک SBR اشاره کرد. این ترکیب حالت کشسانی بالایی داشته و در برابر پارگی بسیار مقاوم می‌باشد. دمای مناسب برای این پلیمر بین منفی 30 تا 100 درجه سانتی گراد می‌باشد. مقاومت به سایش و عایق الکتریکی بودن از دیگر خصوصیات این لاستیک هستند.
البته این پلیمر معایبی نیز دارد. مقاومت پایین در برابر حرارت و اشعه های UV از نقاط ضعف آن محسوب می‌شود. همچنین SBR نسبت به روغن و برخی از مواد شیمیایی، حساس می‌باشد. این مواد می‌توانند در محصولات تولیدی با این پلیمر ایجاد مشکل نمایند. علاوه بر این موارد، پلیمر استراین بوتادین را نمی‌توان برای بعضی از کاربردها مورد استفاده قرار داد. به عنوان مثال این ترکیب نباید در مجاورت مواد غذایی قرار بگیرد.
پلی اورتان PU
این ترکیب به عنوان گزینه بسیار خوبی برای استفاده در مجاورت مواد شیمیایی مختلف و رطوبت شناخته می‌شود. همچنین دارای خاصیت ارتجاعی و انعطاف پذیری خوبی است. به دلیل چگالی مناسب این محصول می‌توان از آن در ساخت قطعات مستحکم با وزن پایین استفاده نمود. پلی اورتان مقاومت خوبی در برابر تغییرات دمایی دارد و می‌توان از آن در ساخت عایق حرارتی استفاده نمود.
این پلیمر سازگاری بسیار خوبی با شرایط محیطی مختلف دارد. همین امر موجب گستردگی کاربردهای آن در ساخت قطعات لاستیکی گوناگون شده است. بازه دمایی مناسب برای پلی یورتان منفی 40 تا 70 درجه سانتی گراد می‌باشد. این ترکیب پلیمری در دماهای پایین عملکرد بسیار بهتری از خود نشان می‌دهد. مقاومت در برابر روغن، سایش و پارگی از خصوصیات اصلی آن می‌باشد.
تفلون PTDE
این ترکیب پلیمری که نام دیگر آن PTFE است، دارای خواص و ویژگی های منحصر به فردی می‌باشد. گستره دمایی که برای کار تفلون، مناسب است بسیار گسترده می‌باشد. این لاستیک بین دماهای منفی 250 تا مثبت 250 درجه سانتی گراد عملکرد خوبی از خود نشان خواهد داد. ضریب اصطکاک آن بسیار پایین است، وزن سبکی دارد و در مجاورت بسیاری از مواد شیمیایی به صورت خنثی عمل می‌کند.
تفلون دارای مقاومت خوبی در برابر الکتریسیته است و همچنین میزان چسبندگی آن بسیار پایین می‌باشد. این ترکیب از کاربردی ترین انواع لاستیک در صنایع مختلف است که با توجه ویژگی های خاصی که دارد مورد استفاده واقع می‌شود. صنایع پزشکی، پتروشیمی، صنایع غذا و دارو، الکترونیک و تولید قطعات مختلف از جمله کاربردهای این پلیمر محسوب می‌شوند.
لاستیک ضد اسید EPDM
لاستیک EPDM از جمله انواع لاستیک های مصنوعی است که دارای خصوصیات مختلف بوده و کاربردهای بسیار زیادی در صنایع گوناگون دارد. مقاومت بسیار بالا در برابر عوامل محیطی مانند شرایط آب و هوایی آسیب زا، اشعه های UV و تغییرات دمایی موجب کاربردهای وسیع این ترکیب در این شرایط شده است. لاستیک EPDM که با نام پلیمر ضد اسید نیز شناخته می‌شود در ابتدا برای عایق کاری سطح پشت بام ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما اکنون برای تولید انواع مقاطع مختلفی که در مجاورت اسیدها و حلال های شیمیایی بکارگیری می‌شوند، مورد استفاده است. برخی از قطعات لاستیکی که کاربردهای رایجی دارند مانند بسیاری از انواع پکینگ امروزه با استفاده این پلیمر تولید می‌شوند. صنایعی مانند کشتی سازی، ساختمان سازی، تاسیسات کارخانجات و صنعت فولاد از اصلی ترین کاربردهای این پلیمر هستند.
سیلیکون Silicone
این پلیمر نیز در ساخت قطعات و لوازم لاستیکی بهداشتی بسیار پرکاربرد بوده و دارای خواص و ویژگی های متعددی است که از جمله آنها می‌توان به عملکرد و بازدهی بسیار خوب در محدوده دمایی گسترده اشاره کرد. این پلیمر در بازه دمایی منفی 60 تا 230 درجه سانتی گراد، ساختار خود را حفظ کرده و به خوبی کار می‌کند.
این ترکیب کاملا ضد حساسیت بوده و غیر قابل نفوذ در برابر گازها می‌باشد. از دیگر مزایای سیلیکون می‌توان به خنثی بودن آن از نظر شیمیایی و وزن پایین اشاره کرد. غیر چسبنده بودن آن موجب می‌شود به میزان کمتری آلودگی های محیطی را به خود جذب نماید. از معایب سیلیکون می‌تون به عدم مقاومت طولانی مدت آن در برابر روغن ها اشاره نمود. سیلیکون همچنین در صورتی که به مدت طولانی در مجاورت نفت و بنزین قرار بگیرد متورم و شکننده می‌شود.
جمع بندی
پلیمرهای لاستیکی دارای ویژگی های متنوعی هستند که با توجه به آنها در شرایط محیطی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. صنعتگران این ترکیبات را گاهی به صورت تنها و گاهی در کنار یگدیگر برای ساخت قطعات مختلف بکارگیری می‌کنند. در این محتوا سعی کردیم که به معرفی انواع ترکیبات پلیمری پرکاربرد در صنایع مختلف بپردازیم. امیدواریم که مطالب ارائه شده مورد کاربرد و پسند مخاطبان عزیز قرار گرفته باشد.