تصمیم گیری های اساسی درباره یک واحد تجاری براساس صورت های مالی اساسی آن واحد گرفته می شود.
به عبارتی مدیران یک سازمان یا واحد تجاری با استفاده از اطلاعت مهمی که در صورت های مالی از جمله ترازنامه به آنها ارائه میگردد می توانند تصویر روشنی از شرایط مالی سازمان خود داشته باشند و برای آینده کسب و کار خود روش های راهبردی موثری را در پیش گیرند.
ترازنامه در زبان انگلیسی balance sheet نام دارد و در زبان فارسی به نام بیلان و یا صورت وضعیت مالی نیزگفته می شود.
ترازنامه در جدول:
ترازنامه در واقع وضعیت سرمایه ، بدهی و دارایی یک شرکت یا کسب و کار را در مدت زمان مشخصی نشان می دهد .
شکل کلی ترازنامه به صورت یک کادر(T بزرگ) یا جدول است که دارایی ها در یک سوی آن و در سوی دیگر حاصل جمع حقوق صاحبان سهام و بدهی هاست.
ر فرمول بالا این مساله نمایان است که یک شرکت برای داشتن ( دارایی ) هر آن چیزی که خواهان داشتن آن است باید پول پرداخت کند ، منبع این پول را یا باید از سرمایه گذاران (صاحبان سهام ) بگیرد یا باید قرض ( بدهی ) کند به همین سادگی.
دارایی ها ، بدهی ها و حقوق صاحبین سهام هر کدام تشکیل شده از حساب های کوچک تر دیگری هستند که بسته به نوع فعالیت میتوانند متغیر و بسیار متفاوت باشند که در واقع اهمیت ماجرا در همین تفاوت ها و تاثیریست که درست و قابل اتکا بودن این اطلاعات می تواند بر آن کسب و کار وارد کند.
به همین دلیل است که بسیاری از مدیران و صاحبین کسب و کار اولا به دلیل اطمینان از صحت و دقت گزارشات و دوما هزینه کمتر به دنبال برونسپاری خدمات حسابداری و مالیاتی خود به موسسات حسابداری و مالیاتی راستین حساب قابل اطمینان هستند چرا که این موسسات با تجربه و دانش بالا و تضمین خدمات می توانند به بهترین نحو امور مالی و همچنین امور مالیاتی شرکت ها و اشخاص را انجام دهند.
اقلام ترازنامه :
یک ترازنامه شامل دو ستون است یک ستون مربوط به دارایی ها و ستون دیگر مربوط به بدهی ها و حقوق صاحبین سهام.
در ادامه به شرح اینکه هر کدام از این موارد شامل چه قسمت هایی هستند می پردازیم.
1 – دارایی ها :
در این ستون ، دارایی ها به ترتیب نقدینگی فهرست می شوند یعنی هرچه سهولت تبدیل آن دارایی به پول نقد بیشتر باشد نقدینگی آن بیشتر است و در جایگاه بالاتر نوشته می شود.
دارایی ها شامل دو گروه دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری می باشند.
دارایی های جاری : دارایی هایی که در مدت یک سال و یا کمتر نقد می شوند، این دارایی ها شامل وجه نقد یا مشابه نقد ، اوراق بهادار قابل فروش ، حساب های قابل نقد ، موجودی کالا ، مخارج پیش پرداخت شده و … هستند.
دارایی های غیرجاری : دارایی هایی که تبدیل آنها به وجه نقد بیش از یک سال زمان ببرد ، این دارایی ها شامل سرمایه گذاری های بلند مدت ، دارایی های ثابت ( زمین ، ماشین آلات ، ساختمان ، تجهیزات و دیگر دارایی های با دوام ) و دارایی های نا مشهود هستند.
2 – بدهی ها :
بدهی ها در کل شامل دیونی هستند که باید پرداخت گردند و مانند دارایی ها براساس اینکه سررسید آنها زیر یکسال است یا خیر به دو گروه بدهی جاری و بدهی غیر جاری تقسیم می شوند.
بدهی های جاری : این دسته از بدهی ها عمدتاً شامل قسمت فعلی بدهی های بلند مدت ، بدهی های بانکی ، سود قابل پرداخت ، اجاره ، مالیات ، تسهیلات ، دستمزد های قابل پرداخت ، پیش دریافت از مشتریان ، سود سهام قابل پرداخت و… است.
بدهی های غیر جاری : این دسته هم شامل دیون بلند مدت ، بدهی های مالیاتی تعلیق شده ( مالیات های افزوده شده ای که تا یک سال بعد پرداخت نخواهند شد یا همان ذخیره مالیات ) و… است.
3 – حقوق صاحبان سهام :
قسمت دوم از ستون دوم ترازنامه مربوط به حقوق صاحبان سهام است.
یعنی پولی که به صاحبین کسب و کار تعلق دارد که با عنوان دارایی خالص هم نامیده می شود.
4 – عنوان ترازنامه در جدول:
عنوان در جدول ترازنامه شامل سه قسمت است :
- نام کامل واحد اقتصادی که در سطر اول نوشته می شود.
- نام گزارش یا صورت وضعیت که در اینجا یعنی ترازنامه که در سطر دوم نوشته می شود.
- و در سطر سوم تاریخ تهیه گزارش ( مثلا آخرین روز سال مالی )
ترازنامه در واقع تصویریست از وضعیت مالی واحد اقتصادی در همان لحظه ای که گزارش تهیه گردیده ، به همین دلیل برای تفسیر و نتیجه گیری های مطلوب باید آن را با ترازنامه های دوره های مالی قبل در همان واحد اقتصادی مقایسه و به تحلیل آن پرداخت.
البته مقایسه ترازنامه با ترازنامه های واحدهای اقتصادی دیگر و با زمینه فعالیت مشابه نیز می تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار ما بگذارد.
متاسفانه ترازنامه ایراداتی هم دارد مثلا اینکه تورم کشور در اقلام واعداد تاثیری ندارند و مبلغ یک دارایی بعد از مدتی دیگر بروز نیست ، در واقع مبالغ در ترازنامه با ارزش دفتری ثبت می گردند.
به عنوان مثال شما یک ساختمان را برای شرکت خود در سال 68 به مبلغ 1 میلیون تومان خریداری کرده اید ، در ترازنامه سال 98 خود همچنان مبلغ ساختمان شرکتتان همان 1 میلیون تومان ثبت می گردد در صورتی که ارزش واقعی آن بعد از 30 سال براساس تورم ممکن است صدها برابر شده باشد.