از تجهیزات مختلفی در تاسیسات ساختمان‌های مسکونی، سوله‌ها و کارگاه‌ها استفاده می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تجهیزات برودتی و گرمایشی هستند. بسته به ابعاد ساختمان و برخی موارد دیگر، از چیلر یا هواساز برای تامین سرمایش یا گرمایش ساختمان‌ها استفاده می‌شود. بسیاری از افراد نمی‌دانند که این دو دستگاه دقیقا چه تفاوتی با یکدیگر دارند و کدام یک از آن‌ها برای تامین سرمایش یا گرمایش ساختمان‌ها مناسب هستند. به همین خاطر در این مطلب، به بررسی تفاوت چیلر و هواساز می‌پردازیم.
چیلر چیست و چه انواعی دارد؟
برای بررسی تفاوت میان چیلر و هواساز، بهتر است که در ابتدا با هر یک از این تجهیزات تاسیسات ساختمان به‌صورت جداگانه آشنا شویم. در ابتدا به سراغ چیلر می‌رویم که یکی از محبوب‌ترین تجهیزات در تاسیسات ساختمانی به‌شمار می‌آید. چیلرها در دسته‌بندی تجهیزات سرمایش ساختمان قرار می‌گیرند که عملکرد آن‌ها به‌صورت مرکزی است. این دستگاه‌ها طی یک فرایند سیکل تبرید تراکمی یا جذبی، گرمای آب را جذب کرده و آن را سرد می‌کنند. سپس سرمای تولید شده توسط فن کویل ها یا هواسازها جریان پیدا کرده و به محیط دمیده می‌شوند. در نتیجه این امر، دمای محیط کاهش پیدا می‌کند.
باید اشاره کرد که از چیلرها تنها برای خنک‌سازی محیط ساختمان‌ها استفاده نمی‌شود. بلکه این دستگاه‌ها برای خنک‌کاری دستگاه‌های صنعتی نیز کاربرد دارند. درواقع چیلرها گرما را از یک محیط گرفته و به محیط دیگری منتقل می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان چیلرها را در دو دسته‌بندی تهویه مطبوع و برودت صنعتی قرار داد. همچنین می‌توان با استفاده از چیلرها، تولید گرمایش محیط را انجام داد.
چیلرها انواع مختلفی دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، چیلر هواخنک است. در این نوع چیلرها، کندانسور با استفاده از تبادل انرژی با هوا خنک می‌شود و به همین خاطر به آن هواخنک می‌گویند. در چیلرهای هواخنک، مبرد داغ از کمپرسور خارج و وارد لوله‌های کویل دارای کندانسور می‌شود. در ادامه هوای محیط از روی لوله‌ها عبور کرده و فرایند خنک‌کاری انجام می‌شود. این چیلرها را به دو شکل یکپارچه و دوپارچه می‌توان خریداری کرد. در مدل‌های یکپارچه، تمام تجهیزات چیلر مانند کندانسور درون آن قرار دارند و در مدل دوپارچه، کندانسور در یک یونت جداگانه قرار داده می‌شود.
هواساز چگونه کار می‌کند؟
بعد از آشنایی با چیلرها، نوبت آن است که به سراغ بررسی هواسازها برویم. به‌طور کلی هواسازها تجهیزات ساده‌تری نسبت به چیلرها هستند و به همین خاطر دامنه کاربری محدودتری دارند. از این دستگاه‌ها برای تنظیم دما، فیلتراسیون، توزیع هوا و تنظیم رطوبت در محیط‌های مختلف استفاده می‌شود. البته بسته به مساحت محیط، می‌توان از هواسازهای صنعتی یا خانگی استفاده کرد که هر یک ظرفیت مخصوص به خود را دارند. نکته مهم این است که هواسازها خود تولیدکننده سرما یا گرما نیستند و باید در کنار تجهیزات سرمایشی دیگر مانند چیلرها یا VRF استفاده شوند.
هواسازها نیز انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به هواساز استاندارد و هایژنیک اشاره کرد. دستگاه‌های هواساز استاندارد عموما از جنس گالوانیزه هستند و برای تهویه هوای محیط‌هایی مانند سالن‌های ورزشی، دانشگاه‌ها و مجتمع‌های تجاری استفاده می‌شوند. این نوع هواسازها ساختار بسیار ساده‌ای دارند و برای محیط‌هایی مناسب هستند که فیلتراسیون و تمیز بودن هوا در آن‌ها اهمیت چندانی ندارد.
از طرف دیگر، هواساز هایژنیک از پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین انواع هواسازها به‌شمار می‌آید که از سیستم‌های فیلتراسیون داخلی بسیار پیشرفته برخوردار است. به همین خاطر از این هواسازها در محیط‌هایی مانند اتاق‌های تمیز، بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود. درواقع اگر به هوایی استریل و بهداشتی نیاز داشته باشید، باید از هواسازهای هایژنیک در محیط مورد نظر استفاده کنید.
هواسازهای هایژنیک دارای استانداردهای زیر هستند:
- استاندارد VDI 6022
- استاندارد EN 1886
- استاندارد VDI 3803
- استاندارد EN 13053
تفاوت‌های اصلی چیلر و هواساز که باید بدانید
بعد از آشنایی با هر دو دستگاه هواساز و چیلر به‌صورت جداگانه، نوبت آن است که تفاوت‌های این دو دستگاه را نیز بررسی کنیم. در ابتدا باید گفت که ماهیت عملکرد چیلر و هواساز کاملا متفاوت است. چیلرها خود دارای سیستم برودتی و گرمایشی هستند، اما هواسازها صرفا برای تهویه مطبوع و انتقال هوا استفاده می‌شوند و نمی‌توانند به‌تنهایی وظیفه سرمایش یا گرمایش یک محیط را برعهده بگیرند. اما تفاوت این دو دستگاه در ماهیت عملکرد آن‌ها خلاصه نمی‌شود و می‌توان به مواردی مانند تفاوت در نگهداری، مصرف برق و کارایی آن‌ها نیز اشاره کرد. در ادامه با این تفاوت‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
تفاوت در تعمیرات و نگهداری
یکی از مهم‌ترین پارامترهایی که در تفاوت چیلر و هواساز باید به آن اشاره کرد، تفاوت در تعمیرات و نگهداری است. همان‌طور که اشاره شد، چیلرها تجهیزات بسیار پیشرفته‌تری نسبت به هواسازها هستند و اجزای بیشتری دارند. در نتیجه تعمیرات آن‌ها هزینه بیشتری برای کاربران خواهد داشت. از طرف دیگر، تعداد سرویس‌های دوره‌ای چیلرها نیز نسبت به هواسازها بیشتر است و باید در دوره‌های کوتاه‌تری نسبت به سرویس آن‌ها اقدام کرد. در غیر این صورت عمر مفید چیلرها کاهش پیدا خواهد کرد. هرچند هواسازها نیز برای افزایش طول عمر مفید خود به سرویس‌های دوره‌ای منظم و کوتاه نیاز دارند. اما به‌صورت کلی هزینه و زمان نگهداری و تعمیرات از چیلرها بیشتر از هواسازها است.
مصرف برق چیلر و هواساز کاملا متفاوت است
وقتی صحبت از تفاوت‌های میان چیلر و هواساز می‌شود، نمی‌توان تفاوت مصرف برق آن‌ها را در نظر نگرفت. چرا که در ساختمان‌های بزرگ، مصرف برق این دستگاه‌ها اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند و افراد باید به سراغ تجهیزاتی بروند که در کنار کارایی قابل قبول، مصرف انرژی مناسبی نیز داشته باشد. در مقایسه مصرف انرژی چیلر و هواساز باید گفت که چیلرها نسبت به هواسازها مصرف برق بسیار منطقی‌تری دارند. به‌خصوص نسبت به هواسازهایی که دارای کندانسینگ یونیت هستند. چرا که این تجهیزات مصرف برق بسیار بالایی دارند. دقیقا به همین خاطر است که در ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای بالای از چیلرها به‌جای هواسازها استفاده می‌شود.
تفاوت در کارایی هواساز و چیلر
یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی میان چیلر و هواساز، تفاوت آن‌ها در راندمان است. هواسازهای در ساختمان‌های بزرگ کارایی لازم را ندارند و به همین خاطر به تعداد زیادی هواساز برای تامین تهویه مطبوع چنین ساختمان‌هایی نیاز است. این کار هزینه بالایی دارد و می‌تواند ظاهر ساختمان را نیز نازیبا کند. همچنین هواسازها برای ارائه بهترین عملکرد، باید فاصله کمی با یکدیگر داشته باشند که امکان تعبیه چندین دستگاه با فاصله کم در کنار یکدیگر وجود ندارد. از طرف دیگر شما می‌توانید به تعداد ظرفیت ساختمان، چیلر تهیه کنید و مشکلی در این زمینه نخواهید داشت.
ماهیت عملکرد چیلر و هواساز کاملا متفاوت است
در این مطلب با ساختار دو دستگاه چیلر و هواساز و همچنین تفاوت‌های آن‌ها از نظر عملکرد، مصرف برق، راندمان و تعمیرات و نگهداری آشنا شدیم. به‌طور کلی نمی‌توان چیلر و هواساز را با یکدیگر جایگزین کرد و هر یک از این دستگاه‌ها نقش مخصوص به خود را در تاسیسات ساختمان دارند. به همین خاطر افراد باید بسته به نوع کاربری ساختمان، فضای محیط و شرایط خود، یکی از این دو دستگاه را برای تهویه مطبوع یا گرمایش و سرمایش ساختمان خود انتخاب کنند.
چیلرها عموما برای سرمایش یا گرمایش ساختمان‌های مسکونی، اداری و … استفاده می‌شوند و هواسازها برای تصفیه هوای بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی، اتاق‌های تمیز و محیط‌های مشابه کاربرد دارند. البته شایان‌ذکر است که هر دو این دستگاه‌ها را باید از مراجع معتبر خریداری کرد تا کارایی لازم را داشته باشند.