بسیاری از افراد که کودک آنها در تلفظ برخی از حروف مشکل دارد به دنبال راهی برای درمان این مشکل هستند. گفتار درمانی به عنوان راه‌حلی برای رفع اختلال تلفظ و بهبود آن در نظر گرفته می‌شود؛ اما پیش از اینکه به اهمیت این روش درمانی بپردازیم باید از اینکه اختلالات تلفظ چیست؟ بگوییم.
در پاسخ به اینکه اختلالات تلفظ چیست؟ باید گفت که این اختلال باعث می‌شود که کودک در تلفظ حروف، صداها و هجاها دچار مشکل باشد. زمانی که کودک دچار اختلال تلفظ است برای فهماندن منظور خود به دیگران دچار مشکل است و این مسئله می‌تواند باعث مشکلاتی در زندگی او گردد.
به طور معمول کودکی که دچار اختلال تلفظ است مشکلات زیر را در بیان خود دارد:
- حذف یک حرف مانند گفتن «تخم مغ» به جای «تخم مرغ»
- جانشین کردن حروف به جای یکدیگر مانند گفتن«دمین» به جای کلمه «زمین»
- اضافه کردن حروف در یک کلمه گفتن «سینزده» به جای «سیزده»
- اشتباه در تلفظ مانند نوک‌زبانی حرف زدن
کودکانی که دچار اختلال تلفظ می‌شوند به طور معمول به دلایل زیر این مشکل را تجربه می‌کنند:
- وجود اختلال در عضلات اندام‌های گفتار
- مشکل در یادگیری صداهای گفتاری
- اختلالاتی همچون لکنت زبان
- مشکلات دهانی
- عفونت‌های مکرر گوش با ایجاد مشکلات شنوایی
- وجود نقایص دهانی همچون مشکلات دندانی
از آنجایی که توانایی صحبت کردن و برقراری ارتباط یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی کودکان به شمار می‌رود درمان اختلالات تلفظی بسیار اهمیت دارد تا کودک دچار مشکل در خواندن و نوشتن و برقراری ارتباط نشود. این موارد می‌توانند باعث مشکلات روان‌شناختی و شخصیتی در کودک مبتلا باشند و به همین دلیل درمان آنها بسیار اهمیت دارد.
گفتار درمانی برای اختلال تلفظ چگونه انجام می‌شود؟
اختلال تلفظ نیازمند درمان است و بهبود آن با گفتار درمانی انجام می‌شود. گفتار درمانی برای اختلال تلفظ توسط گفتار درمان صورت می‌گیرد. این متخصص پس از ارزیابی وضعیت فرد توسط روش‌های مختلف به مداوای این اختلال می‌پردازد. پیشرفت کودک پس از بهره‌گیری از گفتار درمانی برای اختلال تلفظ به عوامل متعددی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شدت و علت اختلال
- سن کودک در هنگام درمان
- میزان همکاری کودک در روند درمان
- سن کودک در حین تشخیص اختلال
- وجود یا عدم وجود اختلالات همراه
- پیگیری جلسات درمان
- انجام تمرینات در منزل
- انگیزه بالا در کودک و خانواده جهت درمان
اگر موارد نام برده در روند درمان وجود داشته باشند به طور معمول اختلال تلفظ کودک به شکل کامل برطرف می‌شود.
گفتار درمانی برای اختلال تلفظ به طور معمول با استفاده از روش‌های زیر انجام می‌شود:
- تشخیص و تصحیح آواهایی که کودک در بیان آنها دچار مشکل است.
- آموزش دادن نحوه تولید صداهایی که کودک در بیان آنها دچار اختلال است.
- آموزش و تمرینات بیان لغات و صداهای مخصوصی که کودکدر بیان آنها مشکل دارد.
در کنار روش‌هایی که گفتار درمانگر به شکل اختصاصی با کودک در حین گفتار درمانی برای اختلال تلفظ استفاده می‌کند افراد باید بخشی از روند درمان را در منزل ادامه دهند. برای انجام گفتار درمانی در خانه تمریناتی توسط درمانگر به والدین داده می‌شود تا آنها بتوانند با تمرینات توصیه شده به تلفظ صحیح کلمات کودک در خانه کمک کنند.
روش گفتار درمانی حروف چگونه انجام می‌شود؟
شاید برای بسیاری از والدین سؤال باشد که روش گفتار درمانی حروف چگونه انجام می‌شود؟ به طور معمول پس از تشخیص مشکلات کودک در بیان هجاها و حروف، گفتار درمانگر برای آموزش تلفظ صحیح هر صدا تکنیک‌های مختلفی را در نظر می‌گیرد. این تکنیک‌ها بیشتر از طریق چوب آبسالانگ و تحریک قسمتی از زبان آموزش داده می‌شوند.
برای بیان صحیح هر واج باید در ابتدا جایگاه تولید واج مورد بررسی قرار بگیرد؛ زیرا هر صدا به شکل متفاوتی توسط حرکت دهان، زبان و لب تولید می‌شود و برای اینکه یک واج به شکل صحیح تلفظ شود باید جایگاه تولیدی آن درست باشد. اگر کودک در این زمینه دچار مشکل باشد گفتار درمانگر به اصلاح جایگاه تولید واج می‌پردازد.
در ادامه شیوه تولید صدا نیز باید در صورت مشکل اصلاح شود. صداها بر اساس شیوه‌هایی خاص همچون انفجاری، سایشی، انسایشی و… تولید می‌شوند و کودک باید قادر باشد نحوه تولید صداها را به درستی اجرا کند. اگر کودک در این زمینه دچار مشکل باشد گفتار درمانگر با تمرینات خاص به اصلاح این مشکل می‌پردازد.
علاوه بر تکنیک‌هایی که گفتار درمانگر به شکل اختصاصی با کودک تمرین می‌کند از والدین خواسته می‌شود تا در خانه با استفاده از روش‌های زیر به روند گفتار درمانی کودک کمک کنند:
اصلاح تلفظ هجاها
اولین مرحله این است که کودک بتواند هجاها را به شکل درستی تلفظ کند. برای اصلاح تلفظ هجاها گفتار درمانگر تمریناتی را برای تلفظ انواع هجاها به کودک می‌دهد تا بتواند آنها را به درستی تلفظ کند؛ به طور مثال برای تمرین حرف ب می‌توان از هجای با یا بو استفاده کرد.
تولید کلمات صحیح
پس از اینکه کودک توانست هجاها را به درستی تلفظ کند حال می‌توان کلمات را با او تمرین کرد. تلفظ صحیح کلمات بسیار مهم است؛ زیرا در تولید یک کلمه زبان، دندان‌ها، فک، لب‌ها و تارهای صوتی باید بر اساس محل صدا، ماهیچه‌ها را به شکل متفاوتی حرکت دهند. کودک باید توانایی این کار را در خود پرورش دهد تا کلمه به شکل درستی تلفظ شود.
تولید جملات صحیح
پس از اینکه کودک توانست کلمات را به شکل درستی ادا کند نوبت به تمرین جملات می‌رسد. در تولید جملات می‌توان از کلماتی که کودک در تولید آنها مشکل داشته و حال اصلاح شده استفاده کرد. این کار ممکن است کمی برای کودک سخت باشد؛ اما به مرور و با تمرینات مداوم می‌تواند این کار را انجام دهد.
شکل دادن مکالمه
مرحله آخر گفتار درمانی برای اختلال تلفظ به ایجاد مکالمه می‌پردازد. در این روش باید به تلفظ حروف در مکالمه توجه شود و در صورتی که کودک در تلفظ حروف در حین مکالمه دچار مشکل بود باید پس از اصلاح این مشکل از ابتدا مکالمه را دنبال کرد.
مراحل نام برده می‌توانند در کنار تکنیک‌های گفتار درمانگر به شکل مؤثرتری به بهبود اختلال تلفظ کمک کنند. گفتار درمانی برای اختلال تلفظ یک روند درمانی مؤثر است و در صورتی که در یک مرکز گفتار درمانی معتبر انجام شود می‌تواند بهترین نتایج را برای کودک به همراه داشته باشد. یکی از مراکز گفتار درمانی که افراد می‌توانند با مراجعه به آن درمان اختلال تلفظ کودک خود را به دست متخصصان حرفه‌ای بسپارند آسان کلینیک است. در کلینیک گفتار درمانی غرب تهران متخصصان با به‌روزترین متدها به درمان انواع اختلالات گفتاری همچون اختلال تلفظ می‌پردازند تا کودک شما بتواند از یک زندگی طبیعی بهره‌مند باشد.