ورود به بازار سرمایه نیاز به دانش و اطلاعات بورسی دارد. فرد سهامدار باید بازار و ریسک‌هایش را بشناسد و از طرف دیگر زمان کافی برای رصد روزانه بازار بورس را داشته باشد. اگر فردی ویژگی‌های ذکر شده را ندارد، باید اقدام به سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در بورس کند. این روش نیز به دو صورت قابل اجرا است. روش اول سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری است و روش دوم مراجعه به شرکت‌های سبدگردانی.
در این مقاله قرار است در مورد مفهوم سبدگردانی، مزایا و معایب و ویژگی‌های آن صحبت کنیم.
سبدگردانی چیست؟
همانطور که توضیح دادیم، سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در بورس مناسب کسانی است که یا دانش لازم در زمینه معاملات بازار سرمایه را ندارند و یا زمان کافی برای رصد بازار. این افراد می‌توانند برای مدیریت سرمایه خود به شرکت‌های سبدگردانی مراجعه کنند.
سبدگردانی به زبان ساده یعنی مدیریت پورتفو سهامدار. در این روش فرد سهامدار سرمایه خود را در اختیار یک فرد یا شرکت سبدگردانی قرار می‌دهد تا بر اساس توافق بین دو طرف در بورس سرمایه‌گذاری کنند.
سبدگردان به صورت روزانه سعی در بهبود وضعیت پورتفو سهامدار دارد. طبق قراردادی که بین طرفین به امضا می‌رسد، کارمزد سبدگردان مشخص می‌شود.
از طرف دیگر سازمان بورس و اوراق بهادار تعریف سبدگردانی را اینطور ارائه داده است:
«تصمیم به خرید، فروش یا نگه‌داری اوراق بهادار به نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص، به‌منظور کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار.»
برای مثال، فرض کنید دارای سرمایه‌ی مشخصی باشید امّا نمی‌دانید چگونه آن را مدیریت کنید. از طرفی فکر کاهش ارزش سرمایه‌ی شما در کشوری که عمدتاً نرخ تورم بالایی دارد آزارتان می‌دهد و از طرف دیگر نداشتن اطلاعات کافی از بازارهای مختلف و میزان ریسک و سودی که این بازارها می‌تواند برای شما فراهم کند این آزردگی را دو چندان می‌کند. سوالات مختلف مانند همان تکّه‌های پازل به طرز گیج‌کننده‌ای در ذهن شما حرکت می‌کنند امّا دریغ از پاسخی مشخص ! حال در این میان شخصی به شما پیشنهاد می‌کند که با استفاده از تخصص و دانش خود، سرمایه‌ی شما را مدیریت کرده و از سود بازارها شما را منتفع کند و در ازای این خدمت در سود ایجاد شده با شما شریک شود.؛ این همان کاری است که یک شرکت سبدگردان می‌تواند برای شما انجام دهد.
هم اکنون شرکت‌های سبدگردانی زیادی در ایران و جهان فعالیت می‌کنند که از میان آن‌ها می‌توان به aegonam.com، closebrothersam.com و agahinvest.com اشاره کرد.
مزایای سبدگردانی
اگر سرمایه‌گذار بتواند شرکت سبدگردانی مناسبی انتخاب کند، ریسک فعالیت در بورس به حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. رجوع به کارنامه شرکت‌های سبدگردانی و مفاد قرارداد آن‌ها، دو عامل مهم در انتخاب شرکت‌های سبدگردانی است.
از مزایای دیگر سبدگردانی می‌شود به نکات زیر اشاره کرد:
- مدیریت اختصاصی سبد سهام
- انعطاف بالا و توانایی تغییرات روزانه و بهینه سازی پورتفو
- عدم نیاز به وقت و دانش بورسی بالا
- معامله بر اساس دانش بورس و شناخت بازار
- عدم وجود تضاد منافع بین سبدگردان و سرمایه‌گذار
معایب سبدگردانی
درست است که سبدگردانی ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را به مقدار زیادی کاهش می‌دهد؛ اما هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک و ایراد نیست. از جمله معایب این روش سرمایه‌گذاری نکات زیر است:
- انتخاب سبدگردان بی‌تجربه و یا مراجعه به شخص به جای شرکت سبدگردانی
- نیاز به حداقل سرمایه برای مراجعه به سبدگردان (رقم حداقلی برای هر شرکت متفاوت است)
سود سبدگردانی
باید توجه داشت که سود معینی در سبدگردانی وجود ندارد. سود به دست آمده بستگی به سرمایه اولیه، وضعیت بازار و همچنین از همه مهمتر، قابلیت شرکت سبدگردان دارد.
سبدگردانی موفق است که با رصد بازار بتواند بهترین تصمیم را برای سرمایه فرد بگیرد.
کارمزد سبدگردانی
شرکت‌های سبدگردانی در قبال فعالیت‌های خود از سرمایه‌گذار کارمزد دریافت می‌کنند. البته در بیشتر قراردادهای سبدگردانی این کارمزد در شرایط خاص و بنا بر ملاحظاتی دریافت می‌شود.
شرکت سبدگردان عموما در قرارداد خود کف سودی را به عنوان سود تضمینی مشخص کرده و وقتی بازدهی پورتفو از آن میزان بیشتر شد، اقدام به دریافت کارمزد از سرمایه‌گذار می‌کند. این تصمیم برای جلب اعتماد سرمایه‌گذار است.
مفاد مهم قرارداد سبدگردانی
جدا از شرایط دریافت کارمزد که از مهمترین نکات سبدگردانی است؛ از جمله مفاد مهم دیگر در قرارداد مابین سرمایه‌گذار و شرکت سبدگردان موارد زیر است:
- گزارش‌دهی
- محرمانه‌بودن اطلاعات
- محدودیت‌های معاملاتی
- فرایند نظارت بر عملکرد سبدگردان
- آورده سرمایه‌گذار
سبدگردانی اختصاصی برای چه کسانی مناسب است؟
خدمات سبدگردانی اختصاصی برای افرادی که دانش بورسی یا زمان کافی در اختیار ندارند مناسب است. این گونه افراد می‌توانند با خیال راحت سرمایه خود را به شرکت‌های سبدگردان معتبر بسپارند و بدون دغدغه سود کسب کنند. سبدگردانی اختصاصی معمپلا برای مبالغ بالا انجام می‌شود.
سخن آخر
سبدگردانی اختصاصی از جمله موارد جذاب سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در بازار بورس است. در این روش فرد سهامدار سرمایه خود را در اختیار کارشناسان بورسی قرار می‌دهد تا به صورت اختصاصی مدیریت پورتفو او را در اختیار داشته باشند.
معمولا برای مراجعه و استفاده از امکانات سبدگردانی اختصاصی، فرد سهامدار باید سرمایه قابل توجهی را به این کار اختصاص دهد.
امروزه شرکت‌های سبدگردانی زیادی در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند به همین خاطر سهامداران باید با توجه به استراتژی مالی خود، میزان سرمایه، رصد وضعیت بازار و همچنین سابقه شرکت سبدگردانی، بهترین انتخاب را داشته باشند.