میلگرد آجدار با اشکال گوناگونی در سازه های بتنی مورد استفاده قرار گرفته و نقش های متفاوتی ایفا می‌کند. میلگردهای خمشی و برشی، دو شکل رایج استفاده از این مقاطع در ساختمان های اسکلت بتنی هستند که وظیفه آن ها، مقاوم سازی سازه در برابر نیروهای خمشی و برشی است. امکان استفاده از هر دو نوع آرماتور خمشی و برشی در بخش های مختلف ساختمان از جمله پی (فونداسیون)، ستون، سقف و دال وجود دارد. اما بیشترین استفاده از این مقاطع، مربوط به دال های بتنی است. با وجود این که میلگردهای خمشی و برشی هر دو در دال و دیگر اجزای سازه های بتنی کاربرد فراوانی دارند، اما عملکرد آن ها متفاوت است. همچنین، شکل و نحوه قرارگیری این مقاطع در سازه با هم فرق دارد. از این رو شناخت تفاوت های این دو شکل رایج میلگرد آجدار، می‌تواند به استفاده صحیح آن ها در سازه، کمک کند.
میلگرد آجدار خمشی چیست؟
به نوعی آرماتور آجدار که جهت انتقال تنش ها و مقاومت در برابر آن ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، میلگرد خمشی می‌گویند. این مقاطع در اجزای مختلف ساختمان های بتنی مانند ستون، سقف و غیره به کار گرفته می‌شوند. با وجود این، بیشترین کارایی آن ها مربوط به دال های بتنی است. دال بتنی یک عضو مهم در ساختمان های بتنی و گاها غیر بتنی است که به صورت افقی ساخته می‌شود. دال ها با توجه به نوع کاربرد، دارای ضخامتی بین ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر هستند.
زمانی که دال بتنی ایجاد شده و بار روی آن اعمال می‌شود، در بخش پایین خود لنگری مثبت را تجربه می‌کند. به همین خاطر، در این قسمت نیاز به تکیه گاه هایی دارد که بتوانند در مقابل تنش مقاومت کرده و این لنگر را خنثی کند. در آرماتوربندی برای انجام این وظیفه، از میلگرد آجدار خمشی در قسمت پایین دال استفاده می‌شود. این میلگردها به عنوان تکیه گاه عمل کرده، لنگر منفی ایجاد نموده و بار خمشی ایجماد شده در پایین دال را به سمت تیرها انتقال می‌دهند.
میلگرد برشی چیست؟
کاربرد میلگردهای برشی هم به اندازه نوع خمشی، در سازه های مختلف به‌ویژه اسکلت بتنی، حائز اهمیت است. به این ترتیب، تقریبا در اکثر جاهایی که از آرماتورهای خمشی استفاده می‌شود، میلگردهای برشی هم کاربرد دارند. این مقاطع همان طور که از نام شان هم مشخص است، جهت افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای برشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی، بتن در برابر تنش های برشی مقاومت چندانی نداشته و با گذشت زمان ترک برمی‌دارد. وظیفه اصلی میلگردهای برشی، مهار این ترک ها است که به مرور زمان در طول دهانه رشد می‌کنند. میلگرد آجدار برشی عمود بر جهت آرماتورهای اصلی قرار می‌گیرد و به همین دلیل، با عنوان میلگرد عرضی هم شناخته می‌شود. این میلگردها در اشکال مختلف از جمله مربع، مستطیل و دایره تولید شده و در سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت میلگرد خمشی و برشی
میلگرد خمشی و برشی هر دو از میلگرد آجدار ساخته می‌شوند و کارایی فراوانی در سازه های اسکلت بتنی دارند. اما تفاوت های زیادی با هم داشته و هر یک از آن ها، نقش جداگانه ای در سازه ایفا می‌کنند. مهمترین جنبه های تفاوت میلگردهای خمشی و برشی، به شرح ذیل است:
- نقش و عملکرد؛ اصلی ترین تفاوت میلگرد آجدار خمشی و برشی، نقش و عملکرد آن ها در سازه است. آرماتورهای خمشی در سازه به عنوان تکیه گاه عمل کرده و با ایجاد لنگر منفی، در برابر تنش های خمشی مقاومت می‌کنند. در حالی که وظیفه میلگردهای برشی، مقاوم کردن سازه در برابر نیروی برشی و جلوگیری از ترک خوردن بتن است.
- سایز میلگرد: میلگردهای خمشی دارای سایز بزرگ تری هستند تا بتوانند در برابر نیروی اعمالی بر روی دال، مقاومت کنند. اما آرماتورهای برشی، سایزهای کوچک تری دارند.
- محل قرارگیری؛ آرماتورهای خمشی در جهت کوتاه تر دال مورد استفاده قرار گرفته و در بخش پایینی دال نصب می‌شوند. این گونه می‌توانند در برابر لنگر مثبت ایجاد شده در قسمت پایین دال، مقاومت کنند. اما میلگرد آجدار برشی در طول بلندتر و بخش بالاتر نوار آرماتوربندی به کار گرفته می‌شود تا از ترک خوردن بتن، جلوگیری کند.
- قیمت میلگرد؛ نرخ فروش میلگردهای خمشی و برشی به قیمت میلگرد آجدار بستگی دارد؛ زیرا هر دو از آن ساخته می شوند. اما به دلیل اینکه قطر میلگردهای خمشی و برشی متفاوت است، این امر بر قیمت آن ها تأثیر می گذارد. معمولا به دلیل قطر بزرگ‌تر آرماتورهای خمشی و در نتیجه سنگین‌تر شدن، قیمت آن‌‌ها نسبت به انواع برشی بیشتر است.
