نوشیدنی‌های انرژی زا اثرات محرکی بر سیستم عصبی داشته و موجب افزایش هوشیاری، تمرکز، بهبود عملکرد شناختی و حافظه می‌شوند. همچنین ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در این نوشیدنی‌ها می‌توانند به سلامت و عملکرد بهینه مغز و بدن کمک کنند.
البته مصرف بیش از حد این نوشیدنی‌ها توصیه نمی‌شود و باید تحت نظارت متخصصان تغذیه مصرف شوند. به طور کلی نوشیدنی‌های انرژی‌زا در صورت استفاده صحیح می‌توانند تاثیرات مثبتی بر عملکرد مغز و بهبود سلامت داشته باشند.
نوشابه انرژی زا چیست؟
نوشابه انرژی زا یک نوشیدنی است که به عنوان یک منبع انرژی فوری برای بدن انسان استفاده می‌شود. این نوشیدنی‌ها معمولاً شامل مواد محرک مانند کافئین، تورین و گلوکورونولاکتون هستند. مصرف این مواد محرک به شما احساس بیداری و انرژی می‌دهد.
نوشابه‌های انرژی زا معمولاً شامل مواد دیگری مانند قند، ویتامین‌ها و گیاهان گیاهی هم می‌شوند. این مواد به شما انرژی بیشتری می‌دهند. مصرف نوشابه‌های انرژی زا معمولاً در ساعاتی که نیاز به تمرکز بیشتر و انرژی فوری دارید، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نوشابه‌های انرژی‌زا عموما حاوی موادی هستند که بر روی سطح انرژی بدن اثر می‌گذارند. از جمله مهم‌ترین این مواد می‌توان به کافئین، شکر و قندهای ساده، همچنین ویتامین‌ها و مواد معدنی اشاره کرد. کافئین به عنوان یک جزء اصلی در نوشابه‌های انرژی‌زا نقش موثری در افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی دارد. البته مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند عوارضی مانند بیقراری و اضطراب را به دنبال داشته باشد.
شکر و قندهای ساده مانند گلوکز و فروکتوز که در برخی نوشابه‌های انرژی‌زا به کار رفته است نیز باعث افزایش سریع انرژی می‌شوند. غدد بدن به محض ورود شکر، انسولین را ترشح کرده و شکر مصرفی را به گلوکز تبدیل می‌کنند تا وارد خون شود. اما مصرف بیش از حد شکر بلندمدت می‌تواند منجر به اضافه وزن و بیماری‌هایی مانند دیابت شود.
علاوه بر این، برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز در تولید انرژی بدن نقش مهمی دارند. به عنوان مثال ویتامین‌های گروه B به ویژه B1، B2، B3 و B12 در فرآیند گلوکزه‌سازی و در نهایت تبدیل انرژی غذا به ATP نقش دارند. همچنین مواد معدنی مانند منیزیم، روی، مس و آهن در این فرآیندها حضور دارند. بنابراین مصرف برخی از این ویتامین‌ها و مواد معدنی در نوشابه‌ها می‌تواند در افزایش سطح انرژی موثر واقع شود.
تاثیرات مثبت نوشیدنی‌های انرژی زا بر مغز و بدن
نوشیدنی‌های انرژی‌زا به دلیل فرمولاسیون خاص خود تاثیرات مثبت زیادی بر مغز و بدن انسان دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
افزایش هوشیاری و تمرکز: کافئین و ترکیبات محرک موجود در این نوشیدنی‌ها باعث افزایش هوشیاری و تمرکز می‌شوند.
بهبود عملکرد شناختی: این نوشیدنی‌ها عملکردهای شناختی مانند حافظه و یادگیری را تقویت می‌کنند.
افزایش انرژی و نشاط: نوشیدنی‌های انرژی‌زا منجر به افزایش قند خون و در نتیجه انرژی و نشاط می‌شوند.
تقویت سیستم ایمنی: ویتامین‌های گروه ب موجود در این نوشیدنی‌ها سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند.
بهبود عملکرد ورزشی: نوشیدنی‌های انرژی‌زا منجر به بهبود عملکرد ورزشی و استقامت می‌شوند.
کاهش خستگی: این نوشیدنی‌ها احساس خستگی را کاهش داده و باعث طراوت و شادابی می‌شوند.
بنابراین می‌توان گفت نوشیدنی‌های انرژی‌زا در صورت مصرف صحیح، تاثیرات مثبتی بر عملکرد مغز و بدن دارند.
تاثیرات منفی نوشیدنی‌های انرژی‌زا بر مغز و بدن انسان
این نوشیدنی‌های خوش طعم علاوه بر تاثیرات مثبتی که دارند دارای تاثیرات منفی نیز هستند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
اختلال در خواب و بی‌خوابی: مصرف زیاد کافئین موجود در این نوشیدنی‌ها باعث اختلال در الگوی خواب می‌شود.
افزایش فشار خون و ضربان قلب: مصرف زیاد این نوع نوشیدنی ها موجب افزایش فشار خون و تپش قلب می‌شود.
اضطراب و عصبانیت: مصرف طولانی مدت می‌تواند باعث بروز علائمی مانند اضطراب و تحریک‌پذیری شود.
وابستگی و اعتیاد: نوشیدنی‌های انرژی‌زا پتانسیل ایجاد وابستگی جسمی و روانی را دارند.
آسیب به دستگاه گوارش: مصرف زیاد ممکن است منجر به زخم و آسیب معده شود.
بنابراین توصیه می‌شود افراد از مصرف بی‌رویه و بدون نظارت پزشکی این نوشیدنی‌ها خودداری کنند.
نوشیدنی‌های انرژی‌زا را چگونه و به صورت درست مصرف کنیم؟
نوشیدنی های انرژی زا در صورت مصرف صحیح و مناسب، می توانند منجر به افزایش هوشیاری، تمرکز و انرژی شوند. اما مصرف نادرست آنها می تواند عوارض جانبی نامطلوبی را به همراه داشته باشد.
برای مصرف درست و مفید نوشیدنی های انرژی زا باید نکات زیر را رعایت کرد:
1- مصرف به اندازه و در حد نیاز: نباید بیش از یک تا دو لیوان در روز مصرف شود.
2- عدم مصرف همزمان الکل و داروها : این کار می تواند باعث بروز عوارض شود.
3- پرهیز از مخلوط کردن انواع مختلف این نوشیدنی ها
4- مصرف نکردن توسط افراد مبتلا به بیماری های قلبی، فشار خون و دیابت
5- پرهیز در دوران بارداری و شیردهی
6- رعایت فاصله زمانی مناسب بین مصرف دفعات، حداقل ۴ تا ۶ ساعت
7- جایگزین کردن با آب یا آبمیوه طبیعی
8- مصرف همراه غذا به منظور کاهش اثرات جانبی
در مجموع با رعایت نکات فوق می توان از فواید نوشابه انرژی زا بهره مند شد و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کرد.
جمع‌بندی
نوشیدنی‌های انرژی‌زا نوشیدنی‌هایی هستند که حاوی مواد مؤثره‌ای مانند کافئین، تورین، تائین و گوارانا می‌باشند و با هدف افزایش انرژی و نشاط تولید می‌شوند. این نوشیدنی‌ها می‌توانند در صورت مصرف صحیح و مناسب، تأثیرات مثبتی همچون افزایش هوشیاری، تمرکز، بهبود عملکرد ذهنی و حافظه داشته باشند. همچنین با تأمین انرژی و قند لازم می‌توانند موجب کاهش خستگی و افزایش نشاط و شادابی شوند.
اما نکته مهم این است که مصرف بی‌رویه و طولانی‌مدت این نوشیدنی‌ها می‌تواند عوارضی مانند اختلال خواب، افزایش فشارخون، تپش قلب، اضطراب و عصبانیت را به همراه داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود از مصرف بیش از حد و بدون مشورت پزشکی خودداری شود. همچنین افرادی که دارای بیماری‌های خاص هستند باید قبل از مصرف این نوشیدنی‌ها با پزشک معالج خود مشورت کنند. به طور کلی، مصرف صحیح و متعادل نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند مفید باشد، اما پرهیز از مصرف زیاد آن توصیه می‌شود.