مادر شدن حسی بسیار شیرین اما چالش برانگیز برای تمامی زنان است. یکی از سوالات بسیار مهمی که ذهن اغلب خانمها را در ابتدای دوران بارداری به خود درگیر میکند این است که آیا انجام سونوگرافی در بارداری ضروری است؟ یا اینکه سونوگرافی در چه هفتههایی از بارداری انجام میشود؟
سونوگرافی یکی از تستهای تشخیصی و غربالگری بسیار مهم و حیاتی در دوران بارداری بانوان به شمار میرود و برای بررسی سلامت جنین و مادر، طی هفتههای مختلفی از دوران بارداری انجام میشود. برای آشنایی بیشتر با سونوگرافی و ضرورت آن برای مادر و جنین در دوران بارداری، توصیه میکنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
بارداری در کدام هفته مشخص میشود؟
اگر این سوال برای شما پیش آمده است که احتمال مشخص شدن بارداری در هفته اول چقدر است، بایستی به شما بگوییم این احتمال صفر است!
در پاسخ به این سوال که بارداری در کدام هفته مشخص میشود هم میتوان گفت که هفته چهارم به بعد، فرصتی طلایی برای تشخیص بارداری است. پس میتوان گفت که اگر احساس میکنید باردار شدید، تا قبل از هفته چهارم یا همان ماه اول بارداری، نمیتوانید از این بابت مطمئن شوید!
برای آشنایی بیشتر با هفتههای مهم برای انجام سونوگرافی، پیشنهاد میشود تا مطلب سونوگرافی بارداری در چه هفتههایی انجام میشود از مجله سلامتی سیب را بخوانید.
چرا سونوگرافی در بارداری ضروری است؟
حتماً این سوال حداقل یکبار ذهن شما را به خود درگیر کرده است که چرا سونوگرافی در بارداری مهم است؟ در پاسخ میتوان به مزایای فوق العادهی سونوگرافی در دوران بارداری اشاره کرد:
- سونوگرافی سلامت جسمی جنین مانند سلامت قلب و اندامها را معاینه میکند.
- برای بررسی سلامتی رحم و دهانه رحم در مادر نیز مفید است.
- سونوگرافی بارداری داخل یا خارج رحم را تشخیص میدهد.
- میتواند برای تشخیص بارداری مفید باشد.
- بدون اشعه انجام شده و بی خطر است.
- برای تشخیص چندقلویی مناسب است.
سونوگرافی مهمترین تست غربالگری در دوران بارداری است که پزشکان متخصص زنان و زایمان را از بابت سلامت دهانه رحم و سلامت جسمی و اندامی جنین مطمئن میسازد. به کمک سونوگرافی پزشکان میتوانند تمامی اختلالات اندامی، قلبی و عروقی یا حتی کروموزومی در جنین را تشخیص دهند.
ضروریترین سونوگرافیهای دوران بارداری
مهمترین و ضروریترین سونوگرافیهای غربالگری که در دوران بارداری انجام میشوند عبارتند از:
1. سونوگرافی ان تی
به گزارش My.clevelandclinic.org، سونوگرافی NT یا همان ان تی، یکی از مهمترین سونوگرافیهای بارداری است که در سه ماهه ابتدایی دوران بارداری انجام میشود. این تست در تشخیص بیماریهای مادرزادی جنین مفید میباشد.
سونوگرافی ان تی مقدار مایع طبیعی که بایستی در پشت گردن جنین وجود داشته باشد را تشخیص میدهد و اگر در ژنتیک و کروموزومهای جنین اختلال وجود داشته باشد، آن را شناسایی خواهد کرد.
2. سونوگرافی آنومالی
اسکن آنومالی، تستی برای بررسی دقیق ناهنجاریهای رحم و جنین است که بین هفتههای ۲۰ تا ۲۴ بارداری انجام میشود. این تست علاوه بر بررسی دقیق اندامهای مختلف جنین، مایع آمینوتیک و روند رشد جنین را نیز مورد معاینه قرار میدهد. هدف اصلی از انجام سونوگرافی آنومالی، ارزیابی کامل بارداری و تعیین وجود هر گونه بیماری نادر از جمله اختلالات مغز، ستون فقرات و یا قلب است.
سونوگرافی آنومالی جنین به روش شکمی یا ترانس ابدومینال صورت میگیرد و با استفاده از دستگاه سونوگرافی، از روی شکم اجرا میشود.
3. سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر یا Doppler Ultrasound یک آزمایش غیر تهاجمی است که میتواند برای اندازه گیری جریان خون در رگهای خونی مورد استفاده قرار بگیرد. این آزمایش با استفاده از تابش امواج صوتی با فرکانس بالا انجام میشود. به طوری که بعد از برخورد این امواج به گلبولهای قرمز خون که در حال گردش هستند، تصاویری از رحم و جفت را تولید میکند.
سونو داپلر به تشخیص بسیاری از بیماریهای مادرزاد در جنین، از جمله موارد زیر کمک میکند:
- انسداد شریانی
- آنوریسم آئورت
- تنگی شریان کاروتید
- نقش دریچه قلب و بیماریهای مادرزادی قلب
- بیماری شریان محیطی (کاهش گردش خون در پاها)
از دیگر سونوگرافیهای غربالگری ضروری که در دوران بارداری انجام میشوند، عبارتند از:
- غربالگری ژنتیک
- سونوگرافی سه ماهه اول
- سونوگرافی سه ماهه دوم
- سونوگرافی سه ماهه سوم
علت ضرورت سونوگرافی در بارداری چیست؟
یکی از دلایلی که باعث ضروری شدن انجام سونوگرافی در بارداری میشود، شنیده شدن صدای قلب جنین در ماههای ابتدایی است. در سه ماهه اول بارداری صدای ضربان قلب جنین در سونوگرافی شنیده شده و تخمین زده میشود که جنین چند ماهه است. همچنین سونوگرافی، یکی از بهترین روشهای تشخیص ناهنجاریهای جنین میباشد. از دیگر دلایل ضرورت انجام سونو دوران بارداری میتوان به هر یک از موارد زیر اشاره کرد:
- غربالگری و تشخیص اختلالاتی نظیر سندروم داون
- تشخیص بارداری داخل یا خارج رحمی
- اندازه گیری دور سر و قد جنین
- بررسی روند رشد جنین
انواع روشهای انجام سونوگرافی در بارداری
دو مورد از رایجترین روشهایی که سونوگرافی بارداری به کمک آنها انجام میشود عبارتند از:
- سونوگرافی شکم یا ترانس ابدومینال:
این متد از سونوگرافی رایجترین راه برای سونو و معاینه اندامهایی مانند رحم، کلیه و مثانه و … میباشد. برای انجام سونو ابدومینال، مقداری ژل مخصوص روی شکم ریخته شده و سپس با استفاده از هلدر سونوگرافی، ارسال امواج صوتی و معاینه آغاز میشود. سونوگرافی شکمی برای زنان باردار، در سه ماهه اول بارداری با مثانه پر، و در سه ماهه سوم با مثانه خالی اجرا میگردد.
به طور کلی تمامی سونوگرافیهای دوران بارداری به صورت شکمی بوده و تنها در هفتههای پنجم تا هفتم، به دلیل کوچک بودن ساک بارداری، ممکن است این تست قادر به معاینه جفت نباشد!
- سونوگرافی واژینال:
سونوگرافی واژینال روشی جایگزین برای سونوگرافی شکمی در مواقعی است که امکان تشخیص در نوع شکمی وجود نداشته باشد. سونوگرافی ترانس واژینال از طریق دهانه واژن و با مثانه خالی انجام میشود. در این روش یک پروب سونوگرافی مخصوص با قطر ۲ سانتیمتر وارد دهانه واژن میشود. سونوگرافی واژینال به دلیل فاصلهی پروب (لوله سونو) با دهانه رحم، برای سلامتی جنین خطری نخواهد داشت.
لیست مهمترین آزمایشات دوران بارداری
در ادامه، لیستی از مهمترین آزمایشات دوران بارداری ارائه شده که انجام دادن آنها همانند سونوگرافی ضروری میباشد. این آزمایشات مهم عبارتند از:
آزمایشات خون و ادرار مهم در دوره بارداری
- آزمایش خون برای شمارش کامل سلولهای خونی (CBC)
- آزمایش گروه خونی و RH
- آزمایش کشت ادرار
تستهای مهم دوران بارداری
- تست عفونت Torch یا عفونتهای مادرزادی
- تست هپاتیت B و هپاتیت C
- تست عفونت مقاربتی (STI)
- تست ویروس سل و HIV
عوارض جانبی سونوگرافی در بارداری
به طور کلی سونوگرافی هیچ ضرری چه برای جنین و چه برای مادر نخواهد داشت. سونوگرافی توسط امواج صوتی انجام شده و مانند تستهای ام آر آی یا سی تی اسکن خطرناک نیست! با این حال گاهی اوقات ممکن است برای افراد حساس و یا کسانی که سونوگرافی واژینال انجام میدهند، عوارضی داشته باشد که عبارتند از:
- احساس ناراحتی و درد خفیف در شکم
- احساس گرما و داغ شدن پوست
- خونریزی جزئی و قطرهای
در سونوگرافی کدام بیماریها تشخیص داده میشوند؟
سونوگرافی به تشخیص گروه بسیار گستردهای از بیماریهای قلب و عروق و یا حتی اختلالات اندامی کمک میکند. برخی از بیماریهایی که توسط سونوگرافی غربالگری قابل تشخیص هستند عبارتند از:
- سندروم داون
- اختلالات ژنتیکی
- سندروم تریزومی ۱۸
- نقص لولههای عصبی
- سرطان دهانه رحم در مادر
- نقصهای مادرزادی قلب (CHD)
با توجه به همه نکاتی که در این مطلب گفته شد، به مادران باردار توصیه می کنیم انجام سونوگرافی در بارداری را برای سلامت خود و فرزندتان جدی بگیرید.