هوش مصنوعی ، فناوری که زیاد نام آن را شنیده ایم ولی دقیقاً نمی دانیم که آیا می تواند کاربردها و اپلیکیشن های زمان واقعی را درک کرده و آنها را بشناسد؟ این فناوری که در حال سپری کردن عصر اولیه عمر خود است، با قابلیت استفاده آسان، به صورت آنلاین در دسترس کاربران است. اما گذشته از اینها، آنچه سوال برانگیز شدن آن طبیعی است این است که آیا می توان هوش مصنوعی را جایگزینی برای هوش نیروی انسانی دانست؟ مثلا آیا می شود ، ربات ها به جای جراحان ، عمل رینوپلاستی را انجام بدهند؟ پاسخ صریح به این سوال خیر است. هوش مصنوعی نمی تواند به طور کامل جایگزین هوش انسان شود. هر چند این تکنولوژی می تواند کارها را با سرعت و دقتی بالاتر در مقایسه با نیروی انسانی انجام دهد ولی در جایگاه مقایسه، در سطح مشابهی از هوش عمومی ، خلاقیت و درک اجتماعی که انسان از آن برخوردار است، قرار ندارد. اما چه محدودیت هایی باعث ایجاد تمایز بین هوش مصنوعی و هوش نیروی انسان می شود؟
قبل از اینکه به پاسخ به این سوال ورود کنیم و ببینیم که آیا می توان هوش مصنوعی را جایگزینی برای نیروی انسانی دانست یا خیر، متذکر می شویم که هوش مصنوعی تکنولوژی است که ماشین آلات را قادر به انجام وظایفی از قبیل شناسایی الگوها، تصمیم گیری ها و پردازش زبان طبیعی می سازد که اجرای آنها مستلزم دریافت دادها است. هرچند این تکنولوژی تنها چند دهه از عمر خود را سپری کرده است، ولی پیشرفت های رخ داده در قدرت محاسبات و تحلیل داده ها به سرعت گرفتن پیشرفت در هوش مصنوعی منجر شده است، به طوریکه امروزه حضور آن را در زمینه های متعدد از ماشین های بدون راننده گرفته تا حوزه پزشکی مثلاً در زمینه عمل بینی نیز شاهد هستیم.
پس از این تعریف مختصر درباره هوش مصنوعی باز به سوال اول خود یعنی ممکن یا ناممکن بودن جایگزینی هوش انسان با هوش مصنوعی برمی گردیم. علیرغم همه پیشرفت ها و احتمالات، باید به خاطر داشته باشید که هوش مصنوعی در اجرا، دارای محدودیت هایی می باشد. یکی از این محدودیت ها این است که کیفیت عملکرد این تکنولوژی به کیفیت داده هایی وابسته است که به دستگاه داده اید. اگر داده ها ناقص یا تعصب گرایانه باشد، طبیعتاً دستگاه پردازشگر نیز با لحاظ کردن آنها، خروجی را به دست می دهد.
از طرف دیگر دستگاه از قدرت نوآوری و خلاقیت برخوردار نیست. هر چند هوش مصنوعی می تواند ایده ها و راه حل های جدیدی را بر اساس داده های موجود به دست دهد ولی نمی تواند خارج از چارچوبی که برای آن تعریف شده فکر کند و ایده هایی نوآورانه و خلاقانه را خلق نماید. این فناوری تنها از الگوریتم ها و الگوهایی که انسان در اختیار آن قرار داده تغذیه می کند در حالیکه خلاقیت در انسان مشخصه ای است که از مشاهده، الهام گرفتن و تخیل بهره می گیرد. بنابراین هر چند نمی توان منکر ارزش های تکنولوژی هوش مصنوعی شد ولی نمی توان آن را جایگزینی برای هوش انسان دانست.
بعلاوه، این فناوری، دارای هوش احساسی نیست. هر چند می تواند احساسات را شناسایی کرده و آنها را تحلیل نماید ولی نمی تواند آن را درک کرده و به شکلی معنادار به آن واکنش نشان دهد. در اینجا هم باید گفت که هوش مصنوعی نمی تواند جایگزین روابط انسانی در تعاملات اجتماعی شود چراکه دستیابی به تعامل مستلزم درک عمیق احساسات و رفتارهاست.
این تکنولوژی دست ساز بشر علیرغم تمام قدرتی که مدعی داشتن آن است، در برابر هوش انسان که به دست خالقی که تعریف آن در شعاع درک انسان نمی گنجد، قطره ای از دریا بیش نیست.
آینده جایگزینی هوش انسان با هوش مصنوعی به کجا خواهد رسید؟
شکی نیست که هوش مصنوعی به پیشرفت خود ادامه خواهد داد و در انجام دامنه وظایف خود حرفه ای تر شده و وسعت قدرت خود را بیشتر خواهد کرد. البته، می توان پیش بینی کرد که از لحاظ دستیابی به قدرت خلاقیت و هوش نوآورانه ای که بشر از آن بهره مند است لنگ خواهد زد. خلاقیت انسان چیزی است که همیشه بعنوان یک مولفه اصلی در فرایندهایی که خصوصاً نوآوری و نگاهی هنری در آنها حرف اول را می زند مورد نیاز است. حال خودتان بگویید که مثلاً اگر قصد دارید جراحی بینی انجام دهید و می خواهید نتیجه جراحی به گونه ای بر روی چهره تان تاثیر گذار باشد که شوق دیدن چهره تان در آیینه را چندین برابر کند آیا می توان جز به حرکات هنرمندانه دستان یک دکتر خوب عمل بینی که تحت کنترل نگاه هنرمندانه و خلاقانه او به روی بینی شما مانور می دهد و نتیجه ای چشم نواز را خلق می کند، به منبع دیگری اعتماد کرد؟
سخن پایانی اینکه هر چند هوش مصنوعی در بسیاری از حوزه ها و صنایع از توان بالقوه خود استفاده کرده و انصافاً تغییراتی تحسین برانگیز را خلق نموده و به تبع آن کیفیت زندگی را از جهات مختلف بهبود بخشیده است ولی نمی توان آن را جایگزینی برای نیروی انسانی دانست.
منبع : دکتر امیرحسین محمدی مفرد